Kinderen en de lofzang

Onderstaand fragment komt uit de notitie ‘Samen vormgeven aan de eredienst’, Gereformeerde kerk Apeldoorn-centrum, januari 2002.  O.a. het boek ‘Het Hallel van de kinderen’ is hierbij geraadpleegd.

Kinderen en de lofzang
Bij de vraag om aandacht voor kinderen in de eredienst denken wij allereerst aan de lofzang.
Prof. J. Kamphuis schrijft in zijn boek ‘Het Hallel van de kinderen’ over de plaats van de kinderen in de gemeente. Hij stelt ‘dat het grote en ijzersterke verhaal van Gods verlossing overgedragen moet worden aan de jonge generatie. Gods daden van verlossing zijn in het lied van de kerk opgenomen. Het lied haakt in het geheugen vast. Zo wil de geschiedenis van de redding het hart binnen (Exodus 15). De historie leeft in het lied van Gods volk. De geschiedenis moet verteld. Mee daarvoor willen de psalmen dienen.’
Nu zijn sommige psalmen erg uitvoerig. Met een vorm als beurtzang kunnen wij echter meer hele psalmen gaan zingen: Psalm 116, Psalm 8, Liedboek 294, liederen van die omvang  zingen we in z’n geheel in wisselzang. Je krijgt dan meer zicht op het geheel van een psalm.
Met beurtzang bouwen we elkaar op in het geloof door interactie: de verschillende stemmen in de gemeente vullen elkaar aan, vallen elkaar bij – tot lof van God.
Neem Liedboek 96: Het lied moet uiteraard in zijn geheel gezongen worden, dan gaat de inhoud (Efeze 6) veel meer spreken. Je bouwt samen iets op, nl. de lof op God, in zingen en in luisteren en in reageren op het gehoorde (Koll. 3: 16).

Hierbij kan de kinderstem een zelfstandige stem krijgen.
Kinderstem­men kunnen onze erediensten zo verrijken. Vierjarigen bij hun eerste kerkdiensten treffen dan een situatie aan waarin het gewoon is dat kinderen zingen, niet alleen met de volwassenen mee, maar ook als groep apart. Hoe kijken wij naar de kinderen van de gemeente? Wij kunnen leren kijken zoals God naar de kinderen kijkt: als het zwakke, waarmee Hij kracht opbouwt. Psalm 8.
God troont op de lofzangen van Israël (psalm 22 : 4). De bijbel is een boek niet alleen voor volwassenen, Timoteüs heeft van kind af de heilige Schriften gekend. Daarom: ‘het kerk-koor kan het kinderkoor niet missen. Daar zijn muzikale redenen voor aan te voeren – de puurheid van de kinderstem – maar die zijn niet los te denken van redenen aan het verbond van de genade ontleend. Het is de puurheid en de diepte van God, dat de troon die Hij zich koos – Israëls lofzangen – zijn fijnste goud in de lof uit kindermonden heeft.’

Anderen hebben eerder al ruimte gegeven aan de stem van het kind.
Calvijn liet schoolkinderen zingen in de eredienst, Luther schreef kinderliederen voor de kerkdienst, de cantor Frits Mehrtens  pleitte voor zingende kinderen in de eredienst: ‘Het lied, in de jeugd geleerd, kent men nog ten dage van benauwdheid’. Anje de Heer vertelt van kinderen die Liedboek 103 zingen, waarbij de gemeente de refreinen zingt. (‘Samen in de kerk’, hfd. 9). In het nieuwe Gereformeerd kerkboek staan veel kinderliederen.

Het kinderlied hoort er dus bij omdat kinderen erbij horen. Wij kiezen voor een lied of psalmvers dat de kinderen kennen, we laten ze niet te kijk staan met een onbekend lied.
Alleen, kinderen die verspreid in de kerk zitten houden hun mond zodra hun vaders en moeders niet meer mee zingen. Dat is een ervaringsfeit. Kinderen zingen wél als je ze als groep bij elkaar zet. Wij zoeken dus een goede plek voor de kinderen om ze bij elkaar te halen en te laten zingen. Het zou achter in de kerk kunnen zijn of voorin, bij de piano – als er maar plaats is. Hun stemmen klinken wel door!
Het is van belang dat de gemeente zélf stil is, als de kinderen naar voren gaan. Dan zijn zij ook rustig. De predikant kondigt de psalm aan en nodigt de basisschoolkinderen naar voren. De kinderen nemen hun kerkboek mee . Het verdient aanbeveling om iemand erbij te hebben die de kinderen helpt met de inzet van hun lied, een musicus uit de gemeente, een muzikale moeder of vader die met ze geoefend heeft. Het is waardevol dit geregeld op deze manier te doen, bijvoorbeeld elke eerste zondagmorgen van de maand.